Unleashed
Stories

Το γλωσσάρι της πολιτικής | Για να ξέρει η αριστερά τι ποιεί η δεξιά και τούμπαλιν

Οι πολιτικοί όροι, όπως και κάθε γλωσσικός όρος, δημιουργήθηκαν για να υποδεικνύουν εν συντομία το τι πρεσβεύει ο κάθε χώρος.

Μόνο που στο πέρασμα του χρόνου η ουσία των ετικετών πέρασε σε δεύτερη μοίρα, σε σημείο αυτό που περνάει στον απλό πολίτη-ψηφοφόρο να είναι ότι η άλλη πλευρά είναι κακή κι ας μην γνωρίζει στην πραγματικότητα το ιδεολογικό της υπόβαθρο.

Έτσι εξηγούνται ακόμα και φαινόμενα όπου για παράδειγμα ψηφοφόροι ενός κεντρώου κόμματος, ανέχονται τους ακραίους (είτε αριστερούς είτε δεξιούς) πολιτευόμενους του ενώ οι ίδιοι ιδεολογικά και κοινωνικά τείνουν στην αντίπερα όχθη.

Σε πολλές περιπτώσεις είναι δυνατή η (αρμονική) συνύπαρξη διαφορετικών ιδεολογιών ή να υπάρχει συγγένεια μεταξύ τους.

Oι παρακάτω ορισμοί αφορούν στις ιδεολογίες, τις τάσεις και τις δράσεις κι όχι στις ετικέτες που μπορεί να βάζει από μόνο του ένα πολιτικό κόμμα για να προσεγγίσει κοινό.

Αριστερά – Δεξιά | Η αρχή

Οι όροι “αριστερά” και δεξιά”, έχουν τις ρίζες τους στη Γαλλική Επανάσταση (1789–1799) όπου αναφέρονταν στον τρόπο που κάθονταν οι παρατάξεις στη Γενική Συνέλευση: στην αριστερά πλευρά του προέδρου κάθονταν όσοι εναντιώνονταν στη Μοναρχία και υποστήριζαν την επανάσταση, την εγκαθίδρυση δημοκρατίας και ένα κοσμικό καθεστώς, ενώ στη δεξιά πλευρά κάθονταν οι υποστηρικτές του Παλαιού Καθεστώτος.

Αριστερά

Ο όρος Αριστερά στην πολιτική, σήμερα, αναφέρεται κυρίως σε αντιλήψεις και θέσεις που αντιμάχονται την ανισότητα και την ιεραρχία που είναι αποτελέσματα, όπως ισχυρίζονται, της καπιταλιστικής κοινωνίας.

Ο όρος “Αριστερά” εφαρμόστηκε ιστορικά για να περιγράψει σειρά κινημάτων και ρευμάτων, και συγκεκριμένα: τον Ρεπουμπλικανισμό κατά τη Γαλλική Επανάσταση, τον Σοσιαλισμό, τον Κομμουνισμό, και τον Αναρχισμό. Από το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, ο όρος “Αριστερά” χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα ακόμη μεγαλύτερο φάσμα κινημάτων που περιλαμβάνει το αντιρατσιστικό, το φεμινιστικό, το αντιπολεμικό, και το οικολογικό.

Δεξιά

Ο όρος Δεξιά στην πολιτική, σήμερα, αναφέρεται στις πολιτικές που προωθούν την ιδέα της συντήρησης. Η ιδεολογία της δεξιάς ασπάζεται την προάσπιση των αναπόσπαστων χαρακτηριστικών ενός έθνους, γιατί αποτελούν, κατ’ αυτήν, αναπόσπαστο στοιχείο κάθε κοινωνίας, απαραίτητο για τη μετεξέλιξη και τη διαρκή πρόοδό της. Η δεξιά εμφανίζεται υπέρμαχη μόνο του οικονομικού φιλελευθερισμού, και αυτού όχι πάντοτε, ενώ αντιτίθεται στον κοινωνικό φιλελευθερισμό.

Κέντρο

Ο όρος Κέντρο στη σύγχρονη πολιτική εκφράζει συνήθως τις ιδεολογίες του φιλελευθερισμού και του κοινωνικού φιλελευθερισμού, οι οποίες συνδυάζουν δεξιά και αριστερά ιδεολογικά στοιχεία. Τα σύγχρονα κεντρώα κόμματα (φιλελεύθερα ή κοινωνικά φιλελεύθερα στην πλειοψηφία τους) υποστηρίζουν την ελεύθερη οικονομία και την ανοιχτή κοινωνία, τείνοντας έτσι τόσο προς τα δεξιά (στα οικονομικά ζητήματα) όσο και προς τα αριστερά (στα κοινωνικά / ηθικά ζητήματα). Υπάρχουν και κάποια κόμματα που αυτοχαρακτηρίζονται κεντρώα, όχι όμως και φιλελεύθερα ή κοινωνικά φιλελεύθερα. Τα κόμματα αυτά είναι γενικά μετριοπαθή σε οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα και κατατάσσονται απλά στον ιδεολογικό χώρο του Κέντρου.

Κεντροαριστερά

Ο όρος κεντροαριστερά στην πολιτική εκφράζει την ιδεολογία που συνδυάζει στοιχεία δημοκρατικού σοσιαλισμού και κοινωνικού φιλελευθερισμού. Τα κόμματα της κεντροαριστεράς επιδιώκουν τη δημιουργία μίας μεικτής οικονομίας της αγοράς. Όπως και η κεντροδεξιά, η κεντροαριστερά υποστηρίζει την ύπαρξη του κράτους πρόνοιας αλλά σε αντίθεση με αυτήν υποστηρίζει επίσης πολιτική υψηλής φορολογίας στα μεγαλομεσαία και υψηλά εισοδήματα και παράλληλα μειωμένης φορολογίας στα κατώτερα.

Η σύγχρονη Κεντροαριστερά συνήθως ταυτίζεται με τη σοσιαλδημοκρατία. Η Κεντροαριστερά πιστεύει πως το κράτος θα πρέπει ενίοτε να παρεμβαίνει στην οικονομία και να εμπλέκεται για χάρη της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ευημερίας και της προστασίας των αδύναμων. Αλλά υποστηρίζει και τις ελευθερίες του κοινωνικού φιλελευθερισμού, δηλαδή την υποστήριξη των φιλελεύθερων εκλογών κ.α. Για να είμαστε πιο συγκεκριμένοι, η Κεντροαριστερά συνδυάζει φιλελεύθερη (κεντρώα) πολιτική και σοσιαλιστικά (αριστερά) στοιχεία στα διάφορα κοινωνικά και οικονομικά θέματα.

Κεντροδεξιά

Η κεντροδεξιά είναι ένας πολιτικός όρος που χρησιμοποιείται συνήθως για να περιγράψει την ιδεολογία που κλίνει προς τα δεξιά, αλλά βρίσκεται κοντά στο κέντρο της πολιτικής πυξίδας σε οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα. Τα κεντροδεξιά κόμματα συνδυάζουν συντηρητικές (δεξιές) και φιλελεύθερες (κεντρώες) πολιτικές.

Θεμελιώδες δόγμα της κεντροδεξιάς είναι ότι το κράτος υποχρεούται να προσφέρει σε όλους τους πολίτες ανεξάρτητα από φύλο, θρησκεία, καταγωγή, εισόδημα, ειδικές ανάγκες κτλ. ίσες ευκαιρίες να αναρριχηθούν στην κοινωνική πυραμίδα, μέσω της παροχής υπηρεσιών όπως δωρεάν παιδεία και ιατρική φροντίδα. Η κεντροδεξιά θεωρεί ότι η φορολογία πρέπει να είναι η ελάχιστη δυνατή έτσι ώστε να ενθαρρύνεται η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και οι επενδύσεις, κάτι που σε τελική ανάλυση θα ευνοήσει όλα τα μέλη της κοινωνίας.

Φιλελευθερισμός

Ο φιλελευθερισμός είναι μια πολιτική φιλοσοφία ή κοσμοθεωρία, θεμελιωμένη στις ιδέες της ατομικής ελευθερίας αλλά και της ατομικής ιδιοκτησίας. Οι φιλελεύθεροι ασπάζονται ένα ευρύ φάσμα απόψεων, ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίον κατανοούν τις αρχές αυτές, αλλά γενικά υποστηρίζουν ιδέες όπως η διεξαγωγή ελεύθερων και δίκαιων εκλογών, τα πολιτικά δικαιώματα, η ελευθερία του τύπου, η θρησκευτική ελευθερία, το ελεύθερο εμπόριο και η ιδιοκτησία.[

Νεοφιλελευθερισμός

Δεν υπάρχει κανένα πολιτικό κόμμα εδώ και τουλάχιστον 30 χρόνια που να αυτοπροσδιορίζεται ως νεοφιλελεύθερο. Ο όρος συνήθως αποδίδεται από τρίτους για να καταδείξουν πρακτικές που ως απώτερο σκοπό έχουν την πλήρη απουσία κρατικής παρεμβατικότητας στην αγορά.

Καπιταλισμός

Ο καπιταλισμός είναι ένα οικονομικό σύστημα όπου η ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και διακίνησης των προϊόντων, όπως και οι επενδύσεις σε οικονομικά αγαθά, παραγωγή, κατανομή, το εμπόριο και υπηρεσίες, κατέχονται από ιδιώτες, με κυρίαρχο κίνητρο/στόχο το κέρδος. Το κράτος στον καπιταλισμό μπορεί επίσης να αποτελεί τον ιδιοκτήτη μέσων παραγωγής (συλλογικός καπιταλιστής) ή διακίνησης των προϊόντων (και των υπηρεσιών που στον καπιταλισμό νοούνται ως προϊόντα).

Οι επικριτές του καπιταλισμού υποστηρίζουν ότι καθιερώνει όλη τη δύναμη στα χέρια μιας μικρής καπιταλιστικής τάξης, που υπάρχει μέσω της εκμετάλλευσης της πλειοψηφίας ή εργατικής τάξης και της εργασίας της. Δίνει προτεραιότητα στο κέρδος έναντι του κοινωνικού αγαθού, των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος και είναι μια μηχανή ανισότητας, διαφθοράς και οικονομικής αστάθειας. Οι υποστηρικτές του υποστηρίζουν ότι παρέχει καλύτερα προϊόντα και καινοτομία μέσω του ανταγωνισμού, προωθεί τον πλουραλισμό και την αποκέντρωση της εξουσίας, διασκορπίζει τον πλούτο σε όλους τους παραγωγικούς ανθρώπους που στη συνέχεια επενδύουν σε χρήσιμες υπηρεσίες και επιχειρήσεις, βάσει των απαιτήσεων της αγοράς.

Κομμουνισμός

Στον κομμουνισμό, η ύπαρξη του κράτους ως μηχανισμού παγίωσης της εξουσίας της άρχουσας τάξης, όπως και οι ίδιες οι κοινωνικές τάξεις είναι πλέον περιττά. Το ταξικό και εξουσιαστικό δίπολο όλων των προηγούμενων ταξικών κοινωνιών (άρχουσα τάξη και καταπιεζόμενες τάξεις) παύει να υφίσταται, ενώ η κοινωνία οργανώνεται πάνω στην βάση των ελεύθερα συνεταιρισμένων παραγωγών.

Τα μέσα παραγωγής (γη, εργοστάσια, μεγάλες επιχειρήσεις) αποτελούν κοινωνική / κοινοτική ιδιοκτησία και όχι ατομική, ενώ υφίστανται συλλογική διαχείριση από τους εργαζόμενους/παραγωγούς, με στόχο την κάλυψη των υλικών αναγκών όλων των πολιτών κατά το ρητό «από τον καθένα ανάλογα με τις δυνατότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του».

Αναρχισμός

Κοινό χαρακτηριστικό όλων των αναρχικών κινημάτων είναι το αίτημά τους για κατάργηση του κράτους, το οποίο βλέπουν ως βασικό καταπιεστικό παράγοντα περιορισμού της ελευθερίας του ατόμου ή και της κοινωνίας.

Η λέξη αναρχία, όπως τη χρησιμοποιούν οι περισσότεροι αναρχικοί, δηλώνει μια αρμονική αντιεξουσιαστική και αταξική κοινωνία, που στηρίζεται στις δυνατότητες της εθελοντικής συνεργασίας και αμοιβαίας βοήθειας των ανθρώπων με βάση τον ατομικό αυτοπροσδιορισμό και την προσωπική συμμετοχή. Στη θέση των σημερινών ιεραρχικών, εξουσιαστικών πολιτικών δομών και οικονομικών θεσμών, οι αναρχικοί προτείνουν κοινωνικές σχέσεις θεμελιωμένες στην «εκούσια» ομαδική συγκρότηση αυτόνομων ατόμων, την αλληλεγγύη και την αυτοδιαχείριση.

Η χρήση αντικρατικής βίας από κάποιους αναρχικούς απορρίπτεται ρητά ως εξουσιαστική πρακτική, ενώ από άλλους θεωρείται αναγκαία προκειμένου να εξασφαλιστεί η άμυνα των εξεγερμένων, η κινητοποίηση της κοινωνίας και η ήττα των δυνάμεων του κράτους.

Ακροδεξιά

Στη σύγχρονη πολιτική σκηνή, με τον όρο ακροδεξιά καλείται το σύνολο των ριζοσπαστικών πολιτικών ιδεολογιών που είναι οι σωβινιστικές, ακραία εθνικιστικές δηλαδή, ολοκληρωτικές και αντιδραστικές. Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται για να περιγράψει ιδεολογίες όπως ο Φασισμός και οι διάφορες μορφές του, συμπεριλαμβανομένου του Εθνικοσοσιαλισμού, της Τρίτης Θέσης, καθώς και άλλα κινήματα όπως ο Λευκός Εθνικισμός και η Εναλλακτική δεξιά. Είναι άμεσα συσχετιζόμενη με τον ρατσισμό, τον ακραίο εθνικισμό και τον ακραίο συντηρητισμό.

Ακροαριστερά

Ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει την Αριστερά που δεν έχει μεταρρυθμιστική (ρεφορμιστική) στρατηγική, αλλά θέλει την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος. Συσχετίζεται άμεσα με τον κομμουνισμό. Η Ακροαριστερά ως τμήμα/κομμάτι της Αριστεράς επιδιώκει την υπέρβαση κάθε μορφής ταξικής κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Επίσης, επιδιώκει την κατάργηση κάθε μορφής ταξικής ιεραρχίας, ιδιαίτερα την άνιση διανομή του πλούτου και της εξουσίας. Τέλος, η Ακροαριστερά επιδιώκει την επικράτηση μιας κοινωνίας στην οποία θα παρέχονται στον καθένα ίσες οικονομικές και κοινωνικές δυνατότητες και στην οποία κανείς δεν θα έχει υπερβολικό πλούτο ή δύναμη έναντι των άλλων.

Φασισμός

Ο φασισμός είναι πολιτικοκοινωνικό σύστημα της άκρας δεξιάς, με έντονα αυταρχικό και εθνικιστικό χαρακτήρα, που καταργεί τον κοινοβουλευτισμό και τη δημοκρατία και βασίζεται στο μονοκομματισμό και στον ολοκληρωτισμό. Σχετίζεται στενά με την Ναζιστική Γερμανία και τα καθεστώτα που κυριάρχησαν στην Ιταλία μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο παρόλο που φασιστικά καθεστώτα ή στοιχεία τους έχουν επικρατήσει και σε αρκετές άλλες χώρες.

Σήμερα οι όροι «φασισμός» και «φασίστας» χρησιμοποιούνται πολλές φορές για να χαρακτηρίσουν πρόσωπα, θεσμούς ή καταστάσεις που παραπέμπουν σε αυταρχικές και μισαλλόδοξες συμπεριφορές, θυμίζοντας τις ιστορικές εκφάνσεις του φασισμού.

Εθνικισμός

O εθνικισμός είναι ιδεολογία και κίνημα που προωθεί τα συμφέροντα ενός συγκεκριμένου έθνους ως ομάδα ανθρώπων, ειδικά με σκοπό την απόκτηση της κυριαρχίας σε μια περιοχή και διατήρηση της αυτοδιοίκησης του έθνους στην πατρίδα του, σε προτεραιότητα έναντι κάθε άλλου ατομικού ή συλλογικού συμφέροντος.

Έχει κοινά στοιχεία αλλά και διαφορές με τον πατριωτισμό, συνδυάζεται με το συντηρητισμό και είναι αντίθετος με τον διεθνισμό.

Διεθνισμός

O διεθνισμός είναι σύνολο αντιλήψεων οι οποίες προάγουν την σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των λαών και των εθνών, αντί των γενοκτονιών και των εθνοκαθάρσεων. Σύμφωνα και με το Χρηστικό Λεξικό Νεοελληνικής Γλώσσας , η έννοια του διεθνισμού ορίζεται ως εξής: Ο διεθνισμός είναι “η πολιτική και πολιτισμική αντίληψη, που προωθεί την ένωση των λαών και των εθνών, πέρα από εθνικά στεγανά και σύνορα”.

Διαφοροποιείται ριζικά τόσο από τον εθνικισμό, όσο και από τον κοσμοπολιτισμό. Αποδέχεται την ύπαρξη των εθνών και την ανάγκη ισότητας μεταξύ αυτών, ερχόμενος σε αντίθεση με τις εθνικιστικές και ρατσιστικές αντιλήψεις οι οποίες έχουν γίνει η βασική αιτία για γενοκτονίες και εθνοκαθάρσεις από τον 19ο αιώνα έως και τις μέρες μας.

Ναζισμός

Ο Ναζισμός ή Εθνικοσοσιαλισμός ήταν η ιδεολογία του Εθνικοσοσιαλιστικού Γερμανικού Εργατικού Κόμματος (NSDAP), το οποίο επέβαλε δικτατορικό καθεστώς στη Γερμανία από το 1933 μέχρι το 1945, καθώς και συναφών κινημάτων σε άλλες χώρες. Αναπτύχθηκε, ως ιδιαίτερη και ορμητική μορφή φασισμού, υπό την επίδραση του παγγερμανισμού, του νεοσυντηρητισμού και διάφορων φοβιών και προκαταλήψεων, εκμεταλλευόμενος τις συνθήκες κρίσης της δεκαετίας του 1920 στη Γερμανία.

Νεοναζισμός

Ο Νεοναζισμός αποτελείται από κοινωνικά και πολιτικά κινήματα, κυρίως μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που έχουν ως κύριο στόχο την αναζωπύρωση και εφαρμογή της ιδεολογίας του Ναζισμού. Οι Νεοναζιστές αναζητούν να χρησιμοποιήσουν την ιδεολογία τους με σκοπό την διάδοση μίσους και επιθέσεων σε μειονότητες, ή μερικές φορές τη δημιουργία ενός φασιστικού καθεστώτος. Δανείζεται στοιχεία από τη Ναζιστική ιδεολογία, συμπεριλαμβανόμενων ακροδεξιών, ρατσιστικών, ξενοφοβικών, ομοφοβικών, αντισημιτικών και αντικομουνιστικών στοιχείων, όπως το 4ο Ράιχ. Ένα κοινό χαρακτηριστικό του Νεοναζισμού είναι η άρνηση του ολοκαυτώματος και η χρήση Ναζιστικών συμβόλων.

Σταλινισμός

Ιστορικά αναφέρεται στο σύστημα διακυβέρνησης του Ιωσήφ Στάλιν ως ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης. Δεν περιγράφει τα συνολικά πεπραγμένα του, αλλά τον τρόπο με τον οποίο άσκησε την εξουσία στα ζητήματα της δημοκρατίας και της ελευθερίας λόγου. Με το πέρασμα του χρόνου έλαβε ευρύτερη πολιτική σημασία, αποδιδόμενος σε κάθε αυταρχική μέθοδο όταν καταλογίζεται σε κομμουνιστικές κυβερνήσεις ή κόμματα.

Αν και επινοήθηκε από τον Λάζαρ Καγκανόβιτς, στενότατο συνεργάτη και πιστό φίλο του Στάλιν, πχρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά με αρνητική χροιά – από αντιπάλους της Αριστεράς ή από αριστερούς που δεν υιοθετούν το «σταλινικό» μοντέλο.

Ολοκληρωτισμός

Ως ολοκληρωτικό καθεστώς ορίζεται η ανελεύθερη πολιτειακή κατάσταση σε ένα κράτος. Το καθεστώς αυτό ελέγχει και κατευθύνει άμεσα ή έμμεσα τις κοινωνικές δραστηριότητες των ατόμων. Η Χάνα Άρεντ ορίζει τον ολοκληρωτισμό ως ριζική καταστολή της πολιτικής και περιφρόνηση εκ μέρους της εξουσίας των ατομικών δικαιωμάτων του πολίτη και ως βασικό διακριτικό του τη διείσδυση της κεντρικής εξουσίας σε κάθε πτυχή της ατομικής ύπαρξης και δημιουργίας. Συγκεκριμένα, καταργείται το κοινοβούλιο, φιμώνεται ο τύπος και επιβάλλεται αυστηρή λογοκρισία.

Ολοκληρωτισμός είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται από ορισμένους πολιτικούς επιστήμονες για να περιγράψει ένα πολιτικό σύστημα στο οποίο το κράτος κατέχει το σύνολο των εξουσιών πάνω από την κοινωνία και επιδιώκει να ελέγχει όλες τις πτυχές της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής.[2] Πολλοί μελετητές ποικίλων ιδεολογικών θέσεων και ακαδημαϊκού υπόβαθρου έχουν εξετάσει προσεκτικά τον ολοκληρωτισμό. Όλοι συμφωνούν, πάντως, ότι ο ολοκληρωτισμός επιδιώκει να κινητοποιήσει ολόκληρους πληθυσμούς στην υποστήριξη μιας επίσημης κρατικής ιδεολογίας, δεν ανέχεται δραστηριότητες που δεν στρέφονται προς τους κρατικούς στόχους, συνεπάγεται την καταστολή ή τον κρατικό έλεγχο των επιχειρήσεων, εργατικών συνδικάτων, εκκλησίας ή των πολιτικών κόμματων. Διατηρούνται στην εξουσία με τη βοήθεια της μυστικής αστυνομίας, του παρακράτους, της προπαγάνδας και με τον περιορισμό της ελεύθερης συζήτησης, του διαλόγου και της κριτικής.

Related posts

Το τζαμί στη Θεσσαλονίκη που έγινε κινηματογράφος κι εμπορικό κέντρο

admin

Μύθοι και αλήθειες για την αντίσταση ενάντια στο Γ’ Ράιχ

admin

Τα πάθη της Αγίας Σοφίας

admin